Το ισχυρότερο ραδιοτηλεσκόπιο του κόσμου,... διεκδικεί η Αφρική

Σκληρή «μάχη» μεταξύ Νότιας Αφρικής, Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας για το Square Kilometre Array, αξίας περίπου δύο δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Έτοιμη να φιλοξενήσει το ισχυρότερο ραδιοτηλεσκόπιο του πλανήτη, το SKA (Square Kilometre Array) παρουσιάζεται η Νότια Αφρική, φιλοδοξώντας να επικρατήσει επί των αντιζήλων της: της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας.
Το κολοσσιαίο (τόσο σε διαστάσεις όσο και σε δυνατότητες) ραδιοτηλεσκόπιο θα αποτελείται από χιλιάδες κεραίες- «πιάτα», συνολικής επιφάνειας ενός τετραγωνικού χιλιομέτρου. Θα κοστίζει περίπου δύο δισεκατομμύρια δολάρια και θα «παράγει» αρκετά δεδομένα για να «γεμίζει» 15 εκατομμύρια iPod (των 64 GB) κάθε μέρα, απαιτώντας για την ανάλυσή τους υπολογιστική ισχύ την οποία κανένας υπερυπολογιστής αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να καλύψει μόνος του (και για αυτό ζητάται η βοήθεια του προγράμματος Skynet, που θα συνδέσει χιλιάδες οικιακούς υπολογιστές από όλο τον πλανήτη για την ανάλυση των δεδομένων του SKA).
Είναι πολύ πιθανό η Αφρική να κερδίσει την «κούρσα» για την εγκατάσταση του ραδιοτηλεσκοπίου. Όλοι οι «διαγωνιζόμενοι» (Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Νότια Αφρική σε συνεργασία με άλλες οκτώ αφρικανικές χώρες) προσφέρουν τεράστιες εκτάσεις γης με μικρούς πληθυσμούς, κάτι που σημαίνει ότι θα είναι ελάχιστες οι παρεμβολές από κινητά τηλέφωνα και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές. Σε όλες τις περιπτώσεις, οι χώρες βρίσκονται στο νότιο ημισφαίριο, που δίνει τη δυνατότητα καλύτερης παρατήρησης του ουρανού. Ωστόσο, στην περίπτωση της Αφρικής θα υπήρχαν και πολιτικά πλεονεκτήματα, καθώς η ήπειρος, που πάντα εθεωρείτο ως υποανάπτυκτη, «καταδικασμένη», και επιστημονικά/ τεχνολογικά πίσω, θα αναλάβει να φιλοξενήσει ένα από τα πιο σημαντικά αστρονομικά προγράμματα των αρχών του 21ου αιώνα.
«Εργάζομαι σε ένα πεδίο διεθνούς σημασίας και ενδιαφέροντος, και πλέον μπορώ να το κάνω στην πατρίδα μου, δεν χρειάζεται να φύγω μακριά» λέει ο Λίντσεϊ Μάγκνους, επιστήμονας του ΚΑΤ-7 (Karoo Array Telescope), ενός πρωτοτύπου του SKA, συνεχίζοντας πως «εάν έρθει στην Αφρική, θα λάβουν χώρα συζητήσεις που αλλιώς δεν θα μπορούσαν να είχαν γίνει ποτέ…αν θέλεις να σκεφτείς πώς μπορείς να επηρεάσεις τους ανθρώπους με την επιστήμη δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος. Τα παιδιά γνωρίζουν ότι κάτι μεγάλο συμβαίνει, και αυτό διευρύνει τους ορίζοντές τους. Και αυτό είναι κάτι που διαφέρει από την καθημερινότητα του πολέμου, της πείνας και της φτώχειας».
Το ΚΑΤ-7 έχει δημιουργήσει θέσεις εργασίες για περίπου εκατό νεαρούς επιστήμονες και μηχανικούς που ειδικεύονται στις τεχνολογίες επόμενης γενιάς, ενώ έχει χρηματοδοτήσει 300 υποτροφίες για φοιτητές αστρονομίας, μηχανολογίας και φυσικής, βοηθώντας στην εξέλιξη των αστρονομικών μελετών σε Μποτσουάνα, Γκάνα, Κένυα, Μοζαμβίκη, Μαδαγασκάρη, Μαυρίτιο και Ζάμπια.
Το συνολικό κόστος κατασκευής του ραδιοτηλεσκοπίου θα ανέλθει στα δύο δισεκατομμύρια δολάρια και εκτιμάται ότι το κόστος λειτουργίας του θα βρίσκεται γύρω στα 200 εκατομμύρια δολάρια το χρόνο. Υπολογίζεται ότι θα είναι τουλάχιστον 50 φορές πιο ισχυρό από κάθε άλλο τηλεσκόπιο. Η κατασκευή του, που θα γίνει από ένα κονσόρτσιουμ εταιρειών που εδρεύει στη Μ. Βρετανία και στο οποίο θα συμμετέχουν γύρω στις 16 χώρες, θα ξεκινήσει το 2016 και θα διαρκέσει οκτώ χρόνια. Εάν η Αφρική επικρατήσει, αντί για μία μεγάλη «κεντρική» κεραία, θα στηθούν 3.000 μικρότερες κεραίες σε Νότια Αφρική και τις άλλες χώρες που θα συμμετέχουν.
Όσο μεγαλύτερο είναι ένα τηλεσκόπιο, τόσο περισσότερο φως (και ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες) μπορεί να «συλλέγει», παρατηρώντας έτσι αντικείμενα τα οποία βρίσκονται πολύ μακριά, όπως άστρα που δημιουργήθηκαν κατά τη γένεση του σύμπαντος. Το SKA θα συλλέγει ραδιοκύματα αντί ορατού φωτός, κάτι που του δίνει πλεονέκτημα έναντι «συμβατικών» οπτικών τηλεσκοπίων. Τα ραδιοτηλεσκόπια μπορούν να συνεχίσουν την παρατήρηση και εν μέσω κακοκαιρίας, να λειτουργήσουν την ημέρα και δεν επηρεάζονται τόσο από την παρουσία κοσμικής σκόνης. Ωστόσο, πρέπει να εγκαθίστανται σε απομακρυσμένες τοποθεσίες, μακριά από πηγές ραδιοκυμάτων. Το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο που υπάρχει αυτή τη στιγμή στον κόσμο βρίσκεται στο Αρεσίμπο του Πουέρτο Ρίκο.
www.kathimerini.gr με πληροφορίες από Guardian