Ηθική κρίση από... την κούνια

Tα βρέφη μπορούν να έχουν ηθική κρίση και να ξεχωρίζουν το καλό και το κακό από την ηλικία των έξι μηνών, φαινόμενο που καταδεικνύει ότι μάλλον γεννιούνται με έμφυτες τις θεμελιώδεις ηθικές αξίες.
Τα ευρήματα της νέας μελέτης ανατρέπουν την κυρίαρχη μέχρι σήμερα αντίληψη ότι οι άνθρωποι
ξεκινάνε τη ζωή τους ως μια «άγραφη πλάκα ηθικής», που διαμορφώνεται στη διάρκεια της ζωής από τις επιρροές των γονέων και του περιβάλλοντος.
Η έρευνα έγινε από ερευνητές του Πανεπιστημίου Γιέηλ στις ΗΠΑ, με επικεφαλής τον καθηγητή Πολ Μπλουμ.
Σε ένα από τα πειράματα, νήπια ηλικίας έξι μηνών έως ενός έτους παρακολούθησαν ένα φιλμ με κινούμενα σχέδια, στο οποίο «πρωταγωνιστούσαν» απλά γεωμετρικά σχήματα.
Μια κόκκινη μπάλα με μάτια προσπαθούσε να ανέβει ένα λόφο, την ίδια στιγμή που ένα κίτρινο τετράγωνο προσπαθούσε να τη βοηθήσει σπρώχνοντάς την από πίσω, ενώ αντίθετα ένα πράσινο τρίγωνο εμποδίζει την μπάλα να ανέβει και την υποχρεώνει να γυρίσει πίσω.
Τα παιδιά είδαν αρκετές φορές την ταινία. Όταν στη συνέχεια κλήθηκαν να επιλέξουν ένα σχήμα, το 80% έδειξαν την προτίμησή τους στο «καλό» κίτρινο τετράγωνο που βοηθούσε την μπάλα και όχι στο «κακό» πράσινο τρίγωνο που την εμπόδιζε.
Σε ένα δεύτερο πείραμα, ένας σκύλος-παιγνίδι προσπαθεί να ανοίξει ένα κουτί.
Ένα αρκουδάκι τον βοηθά, αλλά ένα άλλο τον εμποδίζει.
Αφού είδαν κι αυτό το σύντομο φιλμ αρκετές φορές, τα παιδάκια στη συντριπτική πλειονότητά τους έδειξαν την προτίμησή τους για το φιλικό αρκουδάκι που βοηθά το σκύλο.
Σύμφωνα με τον δρ Μπλουμ, τέτοιου είδους μελέτες έρχονται σε αντίθεση με τις πεποιθήσεις διάσημων ψυχαναλυτών όπως ο Σίγκμουντ Φρόιντ, που πίστευαν ότι ο άνθρωπος γεννιέται ως ένα «ανήθικο ζώο», ή ψυχολόγων όπως ο Γουίλιαμ Τζέιμς, που θεωρούσε ότι η νοητική ζωή του νήπιου βρισκόταν σε «μεγάλη σύγχυση».
«Υπάρχει πια ένα αυξανόμενο σώμα επιστημονικών στοιχείων που υποστηρίζουν την ιδέα ότι ίσως εκ γενετής υπάρχει κάποια αίσθηση καλού και κακού», τόνισε ο δρ Μπλουμ.
Δεν πείθονται πάντως όλοι οι επιστήμονες. Η ψυχολόγος Νάντζα Ράισλαντ του βρετανικού Πανεπιστημίου του Ντέραμ εμφανίστηκε επιφυλακτική για τη νέα αντίληψη.
Όπως είπε, για παράδειγμα, το γεγονός ότι τα παιδιά προτιμούν τον «καλό» που βοηθά την μπάλα να πάει προς τα πάνω, ίσως να μην αποτελεί ένδειξη για κάποια έμφυτη ηθική στο μωρό υπέρ του καλού, αλλά απλώς του γεγονότος ότι τα μωρά προτιμούν να βλέπουν τα πράγματα να πηγαίνουν προς τα πάνω και όχι προς τα κάτω.
Σημείωσε επίσης ότι τα παιδιά αρχίζουν να κοινωνικοποιούνται και να μαθαίνουν να ξεχωρίζουν το καλό από το κακό (δηλαδή αυτό που επιτρέπεται και αυτό που απαγορεύεται) από τη στιγμή της γέννησής τους.
Ο καθηγητής ψυχολογίας του βρετανικού Πανεπιστημίου του Νταντί, επεσήμανε ότι «δεν μπορεί κανείς να μπει στο μυαλό του μωρού. Δεν μπορείς να το ρωτήσεις και να σου απαντήσει. Πρέπει να αρκεστείς να παρατηρείς τι είναι αυτό που τραβά την προσοχή του. Ξέρουμε πια ότι κατά το πρώτο εξάμηνο τα μωρά μαθαίνουν διάφορα πράγματα πολύ πιο γρήγορα από ό,τι θεωρούσαμε δυνατό. Είναι όμως δύσκολο να ξεχωρίσουμε αυτό που έχουν μέσα τους εκ γενετής, από αυτό που μαθαίνουν μόλις γεννιούνται».
Επιμέλεια: Γιάννης Δεβετζόγλου, gdevetzoglou@dolnet.gr
tanea