Κωσταντινούπολη: Φθινοπωρινό ραντεβού,... στη πόλη

Το άρωμα Ανατολής, τα πολλά της πρόσωπα αλλά και ο ιδιάζων τρόπος με τον οποίο έχει υιοθετήσει τη δυτική κουλτούρα είναι μερικά μόνο από τα στοιχεία που μαγεύουν έναν ταξιδιώτη στην Κωνσταντινούπολη. Ακολουθεί μια περιήγηση στα καλύτερα της Πόλης τόσο για αρχάριους όσο και για προχωρημένους
Το υποσυνείδητο των περισσότερων Ελλήνων φαίνεται ότι υπάρχει είτε κάτι από την Πόλη των παππούδων είτε κάτι από αναγνώσματα, όπως αυτό των «ασεβών πόθων» του Γιάννη Ξανθούλη, είτε ακόμη κάτι από τη μελαγχολική Ιστανμπούλ του Ορχάν Παμούκ. Το πιο πιθανό όμως είναι, με την επίσκεψή σας, να βρείτε μια δική σας Πόλη.
Οι ντόπιοι, πάντως, σχηματίζουν μια σχέση μίσους και πάθους μαζί της και λένε: η Ιστανμπούλ είναι τόσο όμορφη, που καθημερινά φτάνουν 500.000 εσωτερικοί μετανάστες, αλλά και τόσο ανυπόφορη, ώστε καθημερινά την εγκαταλείπουν άλλες 500.000. Τον «πλούτο» που διαθέτει σήμερα της τον έχει χαρίσει η ιστορία της, καθώς και ο αριθμός των επίδοξων κατακτητών της. Μέσα σε σχεδόν τρεις χιλιετίες από την ίδρυσή της, τα Στενά του Βοσπόρου έχουν αποτελέσει πεδίο διεκδίκησης από Πέρσες, Ρωμαίους, Σταυροφόρους και Οθωμανούς.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ ΓΙΑ ΑΡΧΑΡΙΟΥΣ
Οι δύο περιοχές στις οποίες πρέπει να περιπλανηθείτε είναι η Χερσόνησος του Κεράτιου Κόλπου και το Μπέιγιογλου.
Φυσικά, αν είναι η πρώτη σας φορά στην Πόλη, θα ξεκινήσετε από την Αγια-Σοφιά. Αφού λοιπόν περάσετε τον έλεγχο εισιτηρίων, με το που μπείτε στο ναό πιθανόν να μη δείτε αυτό που περιμένατε και την εικόνα που είχατε από τα σχολικά βιβλία. Ο ναός είναι γυμνός και, λόγω του μεγέθους του, φαίνεται ακόμη πιο άδειος. Βέβαια, το κτίσμα που στέκει εκεί από το 537, ο τρούλος των 56 μ., τα λιγοστά ψηφιδωτά που έχουν διασωθεί αλλά και η ιστορία του τόπου δεν παύουν να προκαλούν δέος στον επισκέπτη.
Στον αντίποδα της Αγια-Σοφιάς είναι χτισμένο το Μπλε Τζαμί από τον Οθωμανό αρχιτέκτονα Μεχμέτ Αγά, έπειτα από παραγγελία του σουλτάνου Αχμέτ Γ΄. Μέχρι σήμερα αποτελεί το μεγαλύτερο τζαμί της χώρας και το πρώτο που διέθετε έξι μιναρέδες. Μάλιστα, στα αποκαλυπτήρια θεωρήθηκε ιεροσυλία και προκλητικό το γεγονός ότι είχε ισάριθμους μιναρέδες με το τζαμί στην Κάαμπα της Μέκκα. Ο μύθος λέει ότι ο σουλτάνος είχε ζητήσει να χτιστούν alti (δηλαδή, χρυσοί) μιναρέδες, αλλά ο αρχιτέκτονας κατάλαβε altin (που σημαίνει έξι). Καθίστε κάτω, στα χαλιά, όπως κάνουν οι προσκυνητές, και θαυμάστε τα πλακίδια Ιζνίκ, το χρώμα των οποίων έδωσε στο τζαμί το όνομά του.
Από τα ομορφότερα αξιοθέατα, ίσως και πιο εντυπωσιακό από την Αγια-Σοφιά, λόγω της καλής κατάστασης στην οποία βρίσκεται, είναι η Βασιλική Κινστέρνα. Η μεγάλη υπόγεια δεξαμενή νερού, κατασκευασμένη από Βυζαντινούς μηχανικούς, υδροδοτούσε το Μεγάλο Παλάτι και διέθετε 336 κολόνες για να στηρίζουν το ταβάνι. Μόνο τα δύο τρίτα της αρχικής κατασκευής διακρίνονται σήμερα, καθώς τα υπόλοιπα χτίστηκαν με τούβλα κατά τον 19ο αιώνα. Προς το τέλος της βόλτας σας, παρατηρήστε πως δύο κολόνες στηρίζονται σε βάσεις που έχουν το σχήμα κεφαλής Μέδουσας, που πιθανόν αποτελούσαν τμήματα παλαιότερων βυζαντινών μνημείων.
Αν ψάχνετε για αναμνηστικά, το Μεγάλο Παζάρι (ή Capali Carsici) είναι το μέρος όπου θα βρείτε τα πάντα: ποτηράκια για τσάι, φιγούρες Καραγκιόζη, κοσμήματα, χρυσαφικά, δερμάτινα, μαγνητάκια Αγια-Σοφιά και Μπλε Τζαμί ή οτιδήποτε άλλο. Εδώ, μην ξεχάσετε να παζαρέψετε! Υπάρχουν τόσα μαγαζιά, όπου, αν διαθέτετε χρόνο, επενδύστε λίγο και να είστε βέβαιοι ότι θα επιτύχετε τις καλύτερες τιμές. Τι και αν οι δαιμόνιοι πωλητές έχουν μάθει μερικές λέξεις στα ελληνικά και σας φωνάζουν «Μαρία, Τάκη, κουμπάρε», εσείς να είστε σκληροί στο παζάρεμα.
Το παλάτι των σουλτάνων είναι το Τοπ Καπί, όπου έζησαν με τους ακολούθους τους και τα χαρέμια τους. Καθώς εισέρχεστε σε αυτό από την πλευρά της στάσης του τραμ Γκιουλχανέ, θα αντικρίσετε στο δεξί σας χέρι την Αγία Ειρήνη (χρονολογείται από τον 6ο αιώνα και είναι από τις λίγες εκκλησίες που δεν μετατράπηκαν σε τζαμί). Σήμερα, θα τη βρείτε ανοιχτή μόνο κατά τη διάρκεια του Φεστιβάλ Μουσικής της Κωνσταντινούπολης, αφού χρησιμοποιείται ως συναυλιακός χώρος, λόγω της εξαιρετικής ακουστικής. Αν έχετε χρόνο, αξίζει να την επισκεφτείτε, αφού ο χώρος έχει μυσταγωγικό χαρακτήρα. Συνεχίζοντας, θα βρεθείτε στον υπέροχο κήπο του παλατιού, θα δείτε τους θησαυρούς (ανάμεσά τους το στιλέτο του Τοπ Καπί που επιθυμούσε η Μελίνα στην ομώνυμη ταινία), τη βιβλιοθήκη του Αχμέτ Γ΄ και άλλα. Για να μπείτε στο Χαρέμι, πρέπει να βγάλετε ξεχωριστό εισιτήριο, αλλά αξίζει τον κόπο αν σας ενδιαφέρει να δείτε τους χώρους όπου είχε ο σουλτάνος τις γυναίκες του αλλά και να μάθετε λεπτομέρειες για τα όσα εκτυλίσσονταν εκεί.
Το Πέρα ( Μπέιγιογλου) είναι η συνοικία όπου μέχρι το 1955 πρωτοστατούσαν Ελληνες και Εβραίοι έμποροι. Λίγα όμως στοιχεία θυμίζουν σήμερα το παρελθόν. Αντιθέτως, εδώ δεσπόζει η σύγχρονη Τουρκία της οικονομικής και πολιτιστικής ανάπτυξης. Η περίφημη πλατεία Ταξίμ και ο μεγάλος πεζόδρομος Ιστικλάλ είναι γεμάτα κόσμο από το πρωί μέχρι το βράδυ (τα μαγαζιά εδώ είναι ανοιχτά καθημερινά, ακόμη και τις Κυριακές, μέχρι τις 11 το βράδυ). Καταστήματα ρούχων, ζεστά καφέ, ταβέρνες και φαστ φουντ έχουν τον πρώτο λόγο, ενώ στα στενά και στα παράλληλα σοκάκια «κρύβονται» όμορφα μπαρ και εστιατόρια στους τελευταίους ορόφους πολυκατοικιών με θέα στο Βόσπορο.
ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΟΡΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ;
Ακόμη και αν έχετε ταξιδέψει ήδη μία φορά στην Κωνσταντινούπολη και έχετε επισκεφτεί τα σημαντικότερα αξιοθέατα, να είστε βέβαιοι ότι η πόλη έχει και άλλους κρυμμένους θησαυρούς.
Μαζί με τη Βασιλική Κινστέρνα, η Μονή της Χώρας συγκαταλέγεται για πολλούς στα δύο ωραιότερα αξιοθέατα όλης της Κωνσταντινούπολης. To Kariye Camii, όπως λέγεται στα τουρκικά, είναι πολύ πιθανό να μην προλάβετε να το επισκεφτείτε την πρώτη φορά. Βρίσκεται σχετικά μακριά από το τουριστικό κέντρο, είναι στα τείχη της πόλης, στην περιοχή Εντιρνέκαπι. Αν όμως φτάσετε έως εδώ, θα ανταμειφθείτε από τα καλοδιατηρημένα βυζαντινά ψηφιδωτά και τις τοιχογραφίες. Ακόμη και αν τα θρησκευτικά δεν ήταν το αγαπημένο σας μάθημα, θα μαγευτείτε από την ομορφιά των ψηφιδωτών που περιγράφουν τη ζωή της Θεοτόκου, καθώς και την παιδική ηλικία του Χριστού.
Ναός Αγίων Σέργιου και Βάκχου. Οι Τούρκοι τον ονομάζουν, πιο απλά, Τζαμί της Μικρής Αγια-Σοφιάς (Küçük Ayasofya Camii), λόγω της εγγύτητάς του με τον μεγάλο ναό. Χτίστηκε το 527, λίγα χρόνια πριν από τη «Μεγάλη». Ο ναός είναι μικρός και λειτουργεί ως τζαμί, γι' αυτό να είστε διακριτικοί. Καθώς θα εισέλθετε, θα δείτε ένα περίτεχνο οκτάγωνο από κίονες σε δύο ορόφους που στηρίζουν τον κεντρικό τρούλο. Στη ζωφόρο μπορείτε να διαβάσετε τη σκαλιστή επιγραφή στα ελληνικά που αναφέρει τους ιδρυτές του ναού. Κατά τη βυζαντινή εποχή, ανήκε στο Μεγάλο Παλάτι. Ο Σέργιος και ο Βάκχος ήταν Ρωμαίοι εκατόνταρχοι που ασπάστηκαν το χριστιανισμό και έγιναν μάρτυρες. Οταν ο Ιουστινιανός τούς είδε σε όνειρο, καθώς όπως έλεγε του έσωσαν τη ζωή, αποφάσισε να τους αφιερώσει αυτόν το ναό.
Τέμενος Σουλεϊμανίγε. Ακόμη και αν το Μπλε Τζαμί είναι το πιο διάσημο, το σημαντικότερο στην Κωνσταντινούπολη είναι το Σουλεϊμανίγε. Χτίστηκε από τον αρχιτέκτονα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Σινάν. Στο παρελθόν, όπως πολλά άλλα τεμένη, εκτός από χώρος λατρείας, παρείχε τροφή, εκπαίδευση και ιατρική περίθαλψη στους φτωχούς και απόρους της περιοχής. Ο κήπος και η αρχιτεκτονική του τεμένους καθώς και το γεγονός ότι είναι λιγότερο δημοφιλές στους τουρίστες επιτρέπουν στον επισκέπτη να απολαύσει την ηρεμία που αρμόζει σε έναν τέτοιο χώρο.
Μεγάλη του Γένους Σχολή. Καθώς θα περπατάτε στη γειτονιά όπου κάποτε ευημερούσαν οι Φαναριώτες, ξαφνικά, ανάμεσα στα εγκαταλελειμμένα ξύλινα σπίτια, θα ξεπροβάλει το «κόκκινο κάστρο», σαν από παραμύθι. Η Μεγάλη του Γένους Σχολή χτίστηκε από τον Κωνσταντίνο Δημάδη στο διάστημα 1881-1883 και σήμερα λειτουργεί ως σχολείο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΩΣ
Καθαρίστε τα παπούτσια σας σε έναν πλανόδιο στιλβωτή, καπνίστε ναργιλέ και πιείτε τσάι. Επισκεφτείτε ένα από τα μαγαζιά με ζωντανή τουρκική μουσική. Ακόμη και αν βρίσκετε τα κλαρίνα και το τουμπερλέκι ντεμοντέ ή/και κουραστικά στα αυτιά, η μουσική σε αυτά τα μαγαζιά είναι απολαυστική, όπως και ο ανατολίτικος χορός των θαμώνων (διαφέρει αρκετά από το «νεοελληνικό» τσιφτετέλι).
ΧΑΜΑΜ
Αν φύγατε από την Κωνσταντινούπολη χωρίς να κάνετε χαμάμ, έχετε μια καλή δικαιολογία για να επιστρέψετε. Θα βρείτε τα περισσότερα «συνηθισμένα» και φιλικά σε Δυτικούς επισκέπτες. Σε διάφορες συνοικίες, όμως, υπάρχουν και τα «γειτονικά», τα οποία βέβαια δεν στεγάζονται στα όμορφα κτίρια του 15ου αιώνα όπου είναι τα υπόλοιπα. Μόνο το Τσεμπέρλιτας, χτισμένο από τον Σινάν, διαθέτει κοινό χώρο και για τα δύο φύλα. Σε όποιο όμως και να επιλέξετε να πάτε, ένα είναι σίγουρο: όταν ξαπλώσετε στο καυτό μάρμαρο και κοιτάξετε το θόλο με τα μικρά παραθυράκια από όπου ξεχύνονται λεπτές ακτίνες φωτός, θα έχετε ήδη αφήσει πίσω σας τον σύγχρονο τρόπο ζωής μαζί με τα προβλήματά του.ΚΕΙΜΕΝΟ - ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΝΙΚΟΛΙΑ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥ
kathimerini