Αλόννησος: Μικροσκοπική,... και υπέροχη

  H Αλόννησος «βαφτίστηκε» κατά λάθος από τον Οθωνα το 1838? μέχρι τότε ονομαζόταν Λιαδρόμια. Το λάθος ήταν πως η Αλόννησος των αρχαίων είναι μάλλον η σημερινή Κυρά Παναγιά, ενώ «Ικος» είναι η ονομασία των αρχαίων για τη σημερινή Αλόννησο.

Επισκέφτηκα πάλι το νησί έπειτα από πάρα πολλά χρόνια. Επαγγελματικό βέβαια το ταξίδι, αλλά μου θύμισε ένα υπέροχο καλοκαίρι στα τέλη της δεκαετίας του '70. Το πλοίο από τον Αγιο Κωνσταντίνο μάς άφησε στο Πατητήρι, μέσα στον ομώνυμο όρμο, που είναι το λιμάνι και η πρωτεύουσα του νησιού.
Κάποτε η Αλόννησος ήταν γεμάτη αμπέλια και στο Πατητήρι βρίσκονταν οι αποθήκες των κρασιών, καθώς και τα πατητήρια των σταφυλιών. Από αυτά προήλθε η ονομασία του οικισμού. Μάλιστα, κατά την αρχαιότητα φημιζόταν για το εκλεκτό κρασί, το οποίο εξαγόταν μέσα σε αμφορείς, που σε μία από τις δύο λαβές τους έφεραν την επιγραφή ΙΚΙΩΝ.
Αρχικά η πρωτεύουσα ήταν το Χωριό (σήμερα λέγεται Παλιό Χωριό ή Παλιά Χώρα), που βρίσκεται, παραδοσιακά, περίπου 3 χλμ. πάνω από το Πατητήρι. Λέω «παραδοσιακά», γιατί όλοι οι κεντρικοί οικισμοί των νησιών χτίζονταν ψηλά και μακριά από τις παραλίες λόγω των πειρατών. Στην Αλόννησο έγινε ένας καταστροφικός σεισμός το 1965 και η Παλιά Χώρα υπέστη πολλές ζημιές. Δεν υπήρχαν πια οι πειρατές, κι έτσι οι κάτοικοι σιγά-σιγά την εγκατέλειψαν κατεβαίνοντας προς τα παράλια. Το Πατητήρι αναπτύχθηκε ραγδαία, πληρώνοντας βέβαια το τίμημα της άναρχης δόμησης. Συγκρίνοντάς το με τις εντυπώσεις της πρώτης μου επίσκεψης, το βρήκα βελτιωμένο και καλύτερο. Μάλλον επειδή οι περισσότεροι Αλοννησιώτες κατάλαβαν ότι το παραδοσιακό, εκτός από το ότι είναι ωραιότερο, είναι και προς το συμφέρον τους, λόγω του τουρισμού.
Εδώ θα βρείτε συγκεντρωμένες τις περισσότερες επιχειρήσεις και τις περισσότερες υπηρεσίες. Δηλαδή, ξενοδοχεία, εστιατόρια, ταβέρνες, καταστήματα, σούπερ μάρκετ αλλά και ταχυδρομείο, αστυνομία, φαρμακεία, ιατρικό κέντρο, ΑΤΜ, ταξιδιωτικά γραφεία κ.λπ. Το λιμάνι, που συνδέεται ακτοπλοϊκά με το Βόλο, τον Αγιο Κωνσταντίνο, την Κύμη, τη Θεσσαλονίκη και τις υπόλοιπες Σποράδες, είναι και η αφετηρία των εκδρομών προς το θαλάσσιο πάρκο (ΕΘΠΑΒΣ) και τις παραλίες.
Το νησί, το οποίο ανήκει στο σύμπλεγμα των Σποράδων, έχει έκταση 64 τ.χλμ. και πληθυσμό περίπου 2.500 κατοίκους. Εχει σχήμα μακρουλό και εκτείνεται από Β-ΒΑ προς Ν-ΝΔ. Το βόρειο μέρος είναι πιο ορεινό σε αντίθεση με το νότιο, που είναι σχεδόν πεδινό και σε αυτό βρίσκονται όλοι οι οικισμοί. Στις βραχώδεις ακτές του υπάρχουν σπηλιές όπου καταφεύγουν φώκιες και αγριοπερίστερα, ενώ πάνω και στις γύρω νησίδες υπάρχουν αγριοκάτσικα (υπήρχαν τουλάχιστον) όμοια με τα λεγόμενα κρι-κρι της Κρήτης, της Αντιμήλου και της Πολυαίγου. Σίγουρα πάντως, για να δείτε αιγάγρους, θα πρέπει να επισκεφτείτε τα Γιούρα.
Οπωσδήποτε να πάτε στο Παλιό Χωριό της Αλοννήσου. Θα σας γοητεύσει με τα πλακόστρωτα σοκάκια, τα πολλά παραδοσιακά πέτρινα οικήματα και τις γραφικότατες ολάνθιστες αυλές. Μπορείτε να πάτε με το αυτοκίνητο από το Πατητήρι ή, αν θέλετε να γυμναστείτε, περπατήστε το παλιό πλακόστρωτο ανηφορικό μονοπάτι (περίπου μισή ώρα). Τα υπόλοιπα αξιοθέατα βρίσκονται στα γύρω νησάκια.
Επισκεφτείτε, λοιπόν, τη νήσο Περιστέρα με τον κάβο του πειρατή και με τα πολλά αρχαία ναυάγια, τα Σκάντζουρα με τα λευκά μάρμαρα και το εγκαταλελειμμένο μοναστήρι, την Κυρά Παναγιά με το μοναστήρι της Παναγίας, την Ψαθούρα με την υπέροχη παραλία στη νότια πλευρά και το φάρο, αλλά και τη σπηλιά του Κύκλωπα στα Γιούρα, όπου έχουν βρεθεί εξαιρετικά ευρήματα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.
Βέβαια, η Αλόννησος, όπως και όλα τα γύρω νησάκια, βρίσκονται εντός του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Βορείων Σποράδων, που είναι το μεγαλύτερο ευρωπαϊκό θαλάσσιο πάρκο και το πρώτο στην Ελλάδα (περίπου 2.220 τ.χλμ.). Εκτός από τη θαλάσσια περιοχή, το Πάρκο περιλαμβάνει την Αλόννησο, 6 μικρότερα νησιά (Περιστέρα, Κυρά Παναγιά, Ψαθούρα, Πιπέρι, Σκάντζουρα και Γιούρα) καθώς και 22 βραχονησίδες.
ΓΙΑ ΚΟΛΥΜΠΙ
Στην Αλόννησο θα βρείτε πάρα πολλές μικρές και μεγάλες παραλίες.
Οι πιο γνωστές είναι:
Μικρός Μουρτιάς. Με άμμο και βότσαλο, μια ήσυχη παραλία με καθαρά νερά όπου συχνάζουν γυμνιστές.
Μεγάλος Μουρτιάς. Με βότσαλο και διάφανα γαλαζοπράσινα νερά, μετά τη Μαρπούντα στα ΝΔ. Υπάρχουν τρεις ταβέρνες και η παραλία είναι ιδιαίτερα δημοφιλής, καθώς έχει εύκολη πρόσβαση και είναι απάνεμη.
Βύθισμα. Πανέμορφη, ερημική αμμώδης παραλία μεταξύ Μαρπούντας και Μεγάλου Μουρτιά. Μπορεί κανείς να φτάσει εκεί με βάρκα ή από το μονοπάτι, που... όμως απαιτεί τύχη για να εντοπιστεί.
Μαρπούντα. Οργανωμένη παραλία, κάτω από το ομώνυμο ξενοδοχειακό συγκρότημα, όπου θα έρθετε και για θαλάσσια σπορ.
Μηλιά Γιαλός. Απέχει μόλις 2 χλμ. από το Πατητήρι και έχει ψιλό βότσαλο.
Χρυσή Μηλιά. Αμμώδης, με γαλαζοπράσινα ρηχά νερά, ιδανική για παιδιά και άπειρους κολυμβητές. Ο βυθός είναι πεντακάθαρος με ψιλή άμμο και μπορείς να περπατήσεις μέχρι και 150 μ. από την ακτή. Υπάρχει ταβέρνα.
Τζώρτζη Γιαλός. Μικρότερη από τη Χρυσή Μηλιά, με ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά, όπως το μικρό βάθος, το γαλαζοπράσινο διάφανο χρώμα και η μικρή ταβέρνα με σπιτική κουζίνα. Δεν είναι οργανωμένη.
Λεφτό Γιαλός. Θα την προσεγγίσετε είτε οδικώς (7,5 χλμ.) είτε με βάρκα (διάρκεια διαδρομής: 40 λεπτά). Εχει λευκό βότσαλο και στην παραλία λειτουργούν δύο ταβέρνες, οι οποίες έχουν και μπαρ. Θα βρείτε επίσης ομπρελο-ξαπλώστρες.
Αγιος Δημήτριος. Θεωρείται η καλύτερη παραλία του νησιού και μου είπαν πως έχει κατακτήσει μια θέση στις 10 καλύτερες παραλίες του πλανήτη. Καταγάλανα διάφανα νερά και κατάλευκο βότσαλο. Είναι μάλιστα οργανωμένη, με καντίνα και μικρό ταβερνάκι.
ΤΑ ΓΥΡΩ ΝΗΣΑΚΙΑ
Ξηρό ή Περιστέρα
Βρίσκεται ανατολικά της Αλοννήσου και πάρα πολύ κοντά, προστατεύοντας τα παράλιά της από τους ανατολικούς ανέμους. Την ονομασία Ξηρό τού έδωσαν οι Αλοννήσιοι, επειδή σε σχέση με τη διπλανή Αλόννησο είναι πολύ πιο άνυδρο και με πολύ λιγότερη βλάστηση.
Κυρά Παναγιά
Στα 3,5 ν.μ. από τις βόρειες ακτές της Αλοννήσου και προς τα βορειοανατολικά βρίσκεται το νησί της Κυρά Παναγιάς. Το όνομά του προήλθε από το μεταβυζαντινό μοναστήρι που βρίσκεται χτισμένο στην ανατολική ακτή του νησιού και είναι αφιερωμένο στη γέννηση της Παναγίας. Στην αυλή του μοναστηριού υπάρχουν παλαιοχριστιανικά λείψανα του 6ου - 7ου αι. μ.Χ. Η εκκλησία είναι πιθανόν του 16ου αιώνα. Η Κυρά Παναγιά σε παλαιότερους αλλά και σύγχρονους χάρτες σημειώνεται ως Πέλαγος ή Πελαγονήσι. Αρκετές ιστορικές ενδείξεις οδηγούν στο συμπέρασμα ότι πιθανότατα αυτό ήταν το νησί που οι αρχαίοι Ελληνες ονόμαζαν Αλόννησο. Το νησί κατοικήθηκε από πολύ παλιά.
Γιούρα
Είναι στα 2 ν.μ., ΒΑ της Κυρά Παναγιάς. Οι αρχαίοι Ελληνες ονόμαζαν το νησί Γεροντία. Είναι ένας μεγάλος βραχώδης όγκος που έχει άγρια ομορφιά και αποτελεί βιότοπο για σπάνια είδη ζώων και πουλιών. Στις θαλασσινές σπηλιές βρίσκουν καταφύγιο μεσογειακές φώκιες, ενώ στα γκρέμνα θα δείτε αίγαγρους και γεράκια.
Ψαθούρα
Απέχει μερικά μίλια από τη βόρεια άκρη των Γιούρων και ονομάζεται επίσης Ερημίτης. Η Ψαθούρα είναι το βορειότερο νησί του συμπλέγματος των Βόρειων Σποράδων. Βορειότερα απλώνεται το ανοιχτό πέλαγος μέχρι τις ακτές της Χαλκιδικής. Το νησί είναι μικρής έκτασης και χαμηλό. Το μήκος του δεν ξεπερνά τα 2 χλμ. και το ύψος του τα 17 μ. από την επιφάνεια της θάλασσας.
Πιπέρι
Βρίσκεται 6,5 ν.μ. ανατολικά από τα Γιούρα. Εχει απόκρημνες ακτές και είναι σκεπασμένο με πυκνό δάσος χαλεπίου πεύκης. Στο Πιπέρι μόνασε και ο Καισάριος Δαπόντες, λόγιος από τη Σκόπελο που έζησε τον 18ο αιώνα. Αυτό το νησί αποτελεί τον πυρήνα του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου και στις σπηλιές του ζει ο μεγαλύτερος πληθυσμός φώκιας στη Μεσόγειο.
ΚΕΙΜΕΝΟ: ΝΤΙΝΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ, ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΑΛΛΙΓΙΑΝΝΗ
kathimerini