Το σύνδρομο της Στοκχόλμης Θύματα και θύτες ταυτίζονται στη δίνη της διεθνούς οικονομικής κρίσης. Ο όρος το "σύνδρομο της Στοκχόλμη"ς καθιερώθηκε από Σουηδό ψυχολόγο το 1973. Διαβάστε τη συσχέτισή του,... με την ψυχολογία των Ελλήνων

Θύματα και θύτες ταυτίζονται στη δίνη της διεθνούς οικονομικής κρίσης. Ο όρος το "σύνδρομο της Στοκχόλμης" καθιερώθηκε από Σουηδό ψυχολόγο το 1973. Διαβάστε τη συσχέτισή του με την ψυχολογία των Ελλήνων

Η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ελληνική κοινωνία και οικονομία μετά την υπαγωγή της χώρας στο πρόγραμμα διεθνούς οικονομικής βοήθειας-ελέγχου από την λεγόμενη τρόικα (Ευρωπαϊκή
Ένωση, ΔΝΤ, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) και το ανά δίμηνο-τρίμηνο δραματοποιημένο ψυχόδραμα

Του  Σταμάτη Κυρζόπουλου*
Η κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η ελληνική κοινωνία και οικονομία μετά την υπαγωγή της χώρας στο πρόγραμμα διεθνούς οικονομικής βοήθειας-ελέγχου από την λεγόμενη τρόικα (Ευρωπαϊκή Ένωση, ΔΝΤ, Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) και το ανά δίμηνο-τρίμηνο δραματοποιημένο ψυχόδραμα (ψευδο-χιτσκοκικής αισθητικής) στο οποίο υποβαλλόμεθα με την εκταμίευση της κάθε δόσης, έχει εύστοχα παραλληλισθεί από πολλούς με το εξευτελιστικό status ενός ναρκομανούς που αναζητά τη «δόση» του και προκειμένου να τη βρει είναι ικανός και έτοιμος να κάνει πραγματικά οτιδήποτε τσαλαπατώντας την προσωπική του αξιοπρέπεια, αδιαφορώντας για την οικογένεια του, εκθέτοντας τον εαυτό του και τους οικείους του σε κάθε είδους κίνδυνο.
Ο ναρκομανής έχει απωλέσει τον έλεγχο της ίδιας του της βούλησης, το αυτεξούσιο του ως όν. Σε αυτήν ακριβώς την κατάσταση βρίσκεται και η πατρίδα μας.
Διαβάζοντας όμως τις χθεσινές δηλώσεις του ακαταπόνητου ρήτορος αντιπροέδρου της κυβερνήσεως (του χιουμοριστικώς αποκαλούμενου και «Πρωθυπουργού παρά τω Πρωθυπουργώ») από του βήματος του κοινοβουλίου (...ναι, αυτό το ίδιο βήμα που χρησιμοποιήθηκε και από τον τέως Πρωθυπουργό Κ. Σημίτη για να ευχαριστήσει τους Αμερικανούς μετά την μακρά νύχτα των Ιμίων) περί της αγαθής μας τύχης ως έθνους, που έφερε στο δρόμο μας την τρόικα (άποψη, που όπως και η περίφημος ρήση «μαζί τα φάγαμε» του έτερου αντιπροέδρου, πέραν των προφανών πολιτικών σκοπιμοτήτων που εξυπηρετεί, διάχυση δηλαδή και εξίσωση των ευθυνών του πολιτικού προσωπικού με αυτές της κοινωνίας, απηχεί και τις απόψεις μιας σημαντικής μερίδας πολιτών, όπως όλες οι μισές αλήθειες) συνειδητοποίησα, ότι πιθανώς, εδώ βρισκόμασθε μπροστά σε μια άλλου τύπου διαταραχή: το σύνδρομο της Στοκχόλμης.
Ο όρος σύνδρομο της Στοκχόλμης (Stockholm Syndrome) καθιερώθηκε από το Σουηδό ψυχίατρο και εγκληματολόγο Nils Bejerot και περιγράφει μια παράδοξη κατάσταση όπου οι όμηροι, οι αιχμάλωτοι, οι δέσμιοι κάποιων άλλων, ταυτίζονται και τρέφουν συμπάθεια, προς αυτούς που τους αιχμαλώτισαν και από τους οποίους εξαρτώνται απόλυτα για την επιβίωση τους (οποιαδήποτε ομοιότητα με πραγματικά πρόσωπα και περιστατικά ΔΕΝ είναι καθόλου συμπτωματική).
Το 1973 τέσσερεις Σουηδοί που κρατήθηκαν όμηροι στο θησαυροφυλάκιο τράπεζας (της Sveriges Kreditbank) κατά τη διάρκεια ληστείας, συνδέθηκαν συναισθηματικά με τους αποδράσαντες από φυλακές ενόπλους που τους κρατούσαν. Σύμφωνα με ψυχολόγους ο παράξενος αυτός δεσμός με τους κακοποιούς ήταν ένας ψυχολογικός μηχανισμός άμυνας που ανέπτυξαν τα θύματα για να αντέξουν τη βία.
Ταυτίσθηκαν κατά κάποιο τρόπο με τους θύτες, ενώ ταυτόχρονα ένοιωθαν φόβο γι’ αυτούς. Η ταύτιση αυτή βασίζεται στην (ασυνείδητη) ιδέα ότι ο εγκληματίας δεν θα βλάψει τον αιχμάλωτο, αν αυτός είναι συνεργάσιμος. Ο αιχμάλωτος προσπαθεί να κερδίσει την εύνοια του εγκληματία, αντιλαμβάνεται δε τις προσπάθειες όσων προσπαθούν να τον σώσουν-ελευθερώσουν (π.χ. αστυνομία) ως απειλή.
Ο αιχμάλωτος, ενίοτε, επιδιώκει να αποστασιοποιηθεί από την κατάσταση αυτή με το να αρνείται ότι είναι πραγματική. Έχει την εντύπωση ότι «όλα είναι ένα κακό όνειρο». Παραπλήσιες καταστάσεις περιγράφηκαν και σε δεκάδες άλλες περιπτώσεις ομηρείας έκτοτε, όπου μάλιστα υπήρξαν και θύματα που συνέδραμαν νομικά (με καταθέσεις σε δικαστήρια) αλλά και οικονομικά τους απαγωγείς τους. Φαίνεται πως για να συμβούν όλα αυτά πρέπει να συντρέχουν ορισμένες πρϋποθέσεις. Αντιγράφω από το ιστολόγιο Ecce Homo http://pantziaras.blogspot.com/2006/06/blog-post_12.html:
«Πρώτα, πρέπει να υπάρχει σαφής απειλή προς την σωματική ή ψυχολογική επιβίωση του εμπλεκόμενου ενώ επίσης και σοβαρή πεποίθηση - φόβος ότι ο απαγωγέας μπορεί να εκπληρώσει την απειλή.
Στη συνέχεια πρέπει να υπάρξουν μικρά δείγματα «ευγενικής» συμπεριφοράς από τον απαγωγέα προς το θύμα. Φυσικά έχετε υπόψη σας ότι ακόμη και το να μην τον σκοτώσει ή το να τον αφήσει να φάει κάτι μπορεί υπό αυτές τις συνθήκες να εκληφθεί σαν ευγενική συμπεριφορά.
Επίσης σημαντικό είναι να υπάρχει απομόνωση, με αποτέλεσμα το θύμα να έχει πρόσβαση μόνο στην «οπτική γωνία» του απαγωγέα (δηλ. να είναι απομονωμένος από άλλους ανθρώπους και χωρίς πρόσβαση π.χ. σε μέσα μαζικής ενημέρωσης). Τέλος πρέπει να υπάρχει ανικανότητα του θύματος να δραπετεύσει από τη δεδομένη κατάσταση».
Αν εξαιρέσουμε τη τρίτη προϋπόθεση (περί μίας και μόνης οπτικής γωνίας, εν προκειμένω, μονόπλευρης ενημέρωσης-λεπτομέρεια που πολύ θα επιθυμούσε να απαλείψει ο αρχιστράτηγος κατά φαντασίαν Ουίνστον Τσώρτσιλ ), όλες οι άλλες πληρούνται από την ελληνική κοινωνία αυτή τη στιγμή. Εδώ μας λένε ότι δεν υπάρχει κρίση!!!
Και διαχέεται ένα κλίμα ανακούφισης για την επίτευξη της επανόδου των αξιωματούχων της τρόικας την επόμενη εβδομάδα στην Αθήνα (...Δόξα τω Μεγαλοδύναμω) μετά από τις μαραθώνιες και αλλεπάλληλες τηλεδιασκέψεις (άλλη σαπουνόπερα πάλι και αυτή).
Ίσως τελικά καταφέρουν να μας φέρουν και στο σημείο να «ερωτευθούμε τους δυνάστες μας».
Είδωμεν.
*Ο Σταμάτης Κυρζόπουλος  είναι ιατρός καρδιολόγος, στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργιικό Κέντρο και το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στο προσωπικό του blog.
news247